Rannsóknin er á vegum Háskóla Íslands, Krabbameinsfélags Íslands og Landspítala og heitir „Blóðskimun til bjargar/Þjóðarátak gegn mergæxlum“.
Tilgangur hennar er að rannsaka áhrif skimunar á afdrif einstaklinga með góðkynja einstofna mótefnahækkun (e. MGUS) sem er einkennalaust forstig mergæxlis.
Öllum einstaklingum búsettum á Íslandi, fæddum 1975 og fyrr, var boðin þátttaka.
Yfirgnæfandi meirihluti þátttakenda mun ekki greinast með forstig mergæxlis og verða þeir þátttakendur ekki kallaðir inn til mats eða frekari rannsókna. Litlum hluta þessa hóps verður þó mögulega af handahófi boðið að gefa blóðsýni til frekari samanburðar við þá sem greinast með forstigið.
Um 4-5% þátttakenda greinast með forstig mergæxlis og var af handahófi skipt í þrjá hópa til þess að sjá hvort skimun eins og gerð er í þessari rannsókn gæti lækkað tíðni mergæxla og jafnvel útrýmt sjúkdómnum með því að grípa fyrr inn í sjúkdómsferlið.
Ef forstig mergæxlis þróast yfir í mergæxli eru gerðar viðeigandi ráðstafanir.
Er hvorki kallaður til viðtals né fylgt eftir með blóðprufu. Í lok rannsóknarinnar verður haft samband við alla í hópi 1 og þeim greint frá niðurstöðu skimunarinnar og ráðlagt viðeigandi eftirlit, sem byggir á niðurstöðu þessarar rannsóknar. Hópur 1 er dulkóðaður þannig að hvorki þátttakendur né rannsakendur hafa upplýsingar um hverjir eru í hópnum.
Er kallaður til viðtals og upplýsingagjafar. Farið verður yfir fyrra heilsufar, framkvæmd líkamsskoðun og tekið blóð- og þvagsýni.
Blóðsýni eru meðal annars tekin til að meta blóðhag, nýrnastarfsemi, hjartastarfsemi, bólgu og ákveðin prótein og breytingar í erfðaefni.
Hluta þessa hóps er boðið í myndgreiningu og beinmergsrannsókn við fyrstu komu, til að staðfesta greiningu. Að auki er beinmergssýni tekið eftir því sem læknisfræðilegar ástæður gefa tilefni til.
Er kallaður til viðtals og upplýsingagjafar. Farið er yfir fyrra heilsufar, framkvæmd líkamsskoðun og tekið blóð- og þvagsýni.
Blóðsýni tekin meðal annars til að meta blóðhag, nýrnastarfsemi, hjartastarfsemi, bólgu og ákveðin prótein og breytingar í erfðaefni.
Öllum er boðin tölvusneiðmynd og beinmergsrannsókn við fyrstu komu, til að staðfesta greiningu og mögulegar beinbreytingar og aftur við lok rannsóknar. Að auki er beinmergssýni tekið eftir því sem læknisfræðilegar ástæður gefa tilefni til.
Mergæxli er krabbamein sem upprunnið er í plasmafrumum í beinmerg. Undir eðlilegum kringumstæðum framleiða þessar frumur svokölluð mótefni sem leika lykilhlutverk í vörnum líkamans gegn sýkingum. Þegar plasmafrumur verða mergæxlisfrumur fara þær að framleiða svokölluð einstofna mótefni en þau er hægt að finna og mæla í blóði einstaklinga með mergæxli eða forstig þess. Þannig er hægt skima fyrir því með blóðprufu.
Í maí 2021 var fyrsta vísindagreinin úr rannsókninni birt í Blood Cancer Journal.
CNN með hinn virta Dr. Sanjay Gupta í broddi fylkingar til landsins að fjalla um Blóðskimun til bjargar.
Blóðskimunarsetrið í Skógarhlíð opnar og fyrsti þátttakandinn hefur eftirlit í skimunarhluta rannsóknarinnar.
Kynningarátak vegna rannsóknarinnar Blóðskimun til bjargar hlýtur hin eftirsóttu verðlaun ÍMARK, Áruna.
Sigurður Yngvi Kristinsson, prófessor og ábyrgðarmaður rannsóknarinnar hlýtur alþjóðleg verðlaun fyrir framúrskarandi rannsóknir á sviði mergæxla.
Blóðsýnasöfnunarfasa rannsóknarinnar lýkur en þá höfðu 75.422 blóðsýni borist.
Blóðskimun til bjargar með fjóra fyrirlestra og tvö veggspjöld á ASH 2021, alþjóðlegri læknarráðstefnu í Atlanta í Bandaríkjunum.